เครื่องแต่งกายสมัยชิง 清代的服饰

ปี 1644—ปี 1911

 

 

 

 

 

清朝是由少数民族──满族建立的政权,因其长期处于游牧生活和征战状态,所以紧身、简洁、便于骑射是其服饰文化的主要特征,这与汉族传统的服饰文化差

异较大。清朝统治者一直对自己的民族服饰有着独特的理解,他们不仅认为民族服饰是祖先的传统,而且认为这是他们屡战不败的重要因素,所以对民族服饰的继承和发展极其重视。清朝服饰也是中国历代服饰中最为庞杂和繁缛的,对于近世纪的中国服饰影响较大。

การปกครองสมัยชิงนั้นสถาปนาขึ้นโดยชนกลุ่มน้อยแมนจู    เนื่องจากวิถีชีวิตที่เร่รอนมาเป็นระยะเวลานานกอปรกับสถานการณ์ทางสงคราม  ดังนั้นเครื่องแต่งกายจึงต้องกระชับเข้ารูปเพื่อให้ง่ายต่อการขี่ม้าและยิงธนู ซึ่งกลายมาเป็นคุณสมบัติหลักของวัฒนธรรมการแต่งกายของชาวแมนจูอันแตกต่างจากวัฒนธรรมการแต่งกายของชาวฮั่นค่อนข้างมาก   ผู้ปกครองในสมัยชิงมีความเข้าใจที่ไม่เหมือนใครเกี่ยวกับการแต่งของเผ่าตัวเอง พวกเขาไม่เพียงคิดว่าเครื่องแต่งกายนี้เป็นสิ่งที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษเท่านั้น  แต่ยังตระหนักว่าชุดเหล่านี้เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เมื่อออกรบแล้วไม่มีวันแพ้พ่าย  ดังนั้นจึงได้ให้ความสำคัญกับการสืบทอดและพัฒนาชุดประจำเผ่าอย่างยิ่ง  นอกจากนั้นเครื่องแต่งกายสมัยชิงก็ยังเป็นหนึ่งในบรรดาเครื่องแต่งกายที่สลับซับซ้อนและกระจุกกระจิกมากที่สุดในประวัติศาสตร์จีนอีกด้วย  ทั้งยังส่งผลกระทบค่อนข้างมากต่อการแต่งกายของชาวจีนในช่วงศตวรรษที่ผ่านมา

套金护指的慈禧(北京故宫博物院藏《慈禧写真像》

พระนางซูสีไทเฮาเล็บทอง
(พระสาทิสลักษณ์ของพระนางซูสีไทเฮาจากพิพิธภัณฑ์พระราชวังต้องห้าม กรุงปักกิ่ง)

 

皇帝朝冠

          皇帝朝冠分为冬朝冠和夏朝冠两种。冬朝冠冠体为圆顶呈斜坡状,冠周围有一道上仰的檐边。用薰貂或黑狐毛皮制作,顶上加金缧丝镂空金云龙嵌东珠宝顶,宝顶分为三层,底层为底座,有正龙4条,中间饰有东珠4颗;第二、三两层各有升龙4条,各饰东珠4颗;每层间各贯东珠一颗;共饰东珠15颗。顶部再嵌大东珠一颗。

พระมาลาของพระจักรพรรดิ

พระมาลาขององค์พระจักรพรรดิแบ่งเป็นสองประเภทคือ 冬朝冠 เหมันตมาลา (หมวกสำหรับฤดูหนาว)และ 夏朝冠 คิมหันตมาลา (หมวกสำหรับฤดูร้อน)  ตัวเหมันตมาลามีลักษณะเป็นโดมลาดโค้งลงมา  บริเวณขอบยกขึ้นสูงและบุด้วยขนมิงค์หรือขนจิ้งจอกสีดำ  บนยอดประกอบเสามังกรสุวรรณเมฆาฝังมุก  เสาทองคำนี้แบ่งเป็นสามชั้นด้วยกัน  ชั้นล่างเป็นส่วนฐาน พาดลายมังกรสี่ตัว  ประกอบด้วยไข่มุกสี่เม็ด   ชั้นที่สองและสาม ก็ประกอบด้วยมังกรสี่ตัวเช่นกัน แต่ละชั้นมีไข่มุกสี่เม็ดหันไปทั้งสี่ทิศ  เสามังกรมีไข่มุกรวมทั้งสิ้นสิบห้าเม็ด  เรือนยอดมีไข่มุกเม็ดใหญ่หนึ่งเม็ด

 

夏朝冠冠形作圆锥状,下檐外敞呈双层喇叭状。用玉草或藤丝、竹丝作成,外面裱以罗,以红纱或红织金为里,在两层喇叭口上镶织金边饰。冠前缀镂空金佛,金佛周围饰东珠15颗,冠后缀东珠7颗。冠顶再加镂空云龙嵌大东珠金宝顶,宝顶形式与冬朝冠相同。

          คิมหันตมาลามีลักษณะเป็นทรงกรวยกลม  ด้านล่างเป็นหมวกปากบาน    โดยสานขึ้นจากหญ้าหยก เถาวัลย์เส้นเล็ก หรือไม้ไผ่ ด้านนอกสานเป็นตาข่าย  ใช้ผ้าหงซา(ผ้าบางสีแดง)หรือดิ้นทองถักบนผ้าสีแดงบุไว้ด้านใน   ขอบปากหมวกทั้งสองชั้นขลิบด้วยทอง  ด้านหน้าประดับด้วยพระปฏิมาทองคำ  โดยรอบองค์พระฝังมุกทั้งสิ้นสิบห้าเม็ด  ด้านหลังประดับมุกอีกเจ็ดเม็ด  บนยอดประดับด้วยเสามังกรสุวรรณเมฆาฝังมุกเหมือนกับเหมันตมาลา

(台北故宫博物院藏)

จากพิพิธภัณฑ์พระราชวังต้องห้าม ณ กรุงไทเป

清高宗夏朝冠冠顶

(台北故宫博物院藏)

ยอดพระคิมหันตมาลาของจักรพรรดิเฉียนหลงฮ่องเต้
(ชิงเกาจง)

(จากพิพิธภัณฑ์พระราชวังต้องห้าม ณ กรุงไทเป)

龙袍

清代只有皇帝才能穿十二章龙袍,龙袍是圆领、大襟、右衽、窄袖加综袖、马蹄袖端,四开裾式的长袍,明黄色,用缂丝或妆花、刺绣作金龙九条,再装饰十二章纹样,间以五色云幅纹,下幅装饰八宝立水。领前后饰正龙各一条,左右及交襟处饰正龙各一条,马蹄袖端饰正龙各一条。领和袖均用石青色镶织金缎边饰。随季节变换棉、纱、夾、裘等材料。

ชุดคลุมมังกร

ในสมัยชิงมีเพียงพระจักรพรรดิเท่านั้นที่สามารถสวมเสื้อคลุมลายมังกรสิบสองตัวได้    ชุดคลุมมังกรมีลักษณะ คอกลม ปกคอเสื้อมีขนาดใหญ่  ตัวชุดพับไปทางขวา(ขวาทับซ้าย)  แขนเสื้อและปลายมีขนาดเล็กเรียว  ปลายแขนเสื้อรูปทรงกีบม้า   มีลักษณะเป็นชุดคลุมแหวกสี่ทาง  สีเหลืองสด  ปักเป็นลวดลายมังกรเก้าตัว  แล้วปักลายมงคลสิบสองแบบลงไป   ตรงกลางเป็นลายเมฆห้าสี  ด้านล่างปักเป็นลายน้ำกระเพื่อมแปดระรอก   ที่หลังปกคอเพิ่มมังกรหนึ่งตัว ปกคอซ้ายขวาข้างละหนึ่งตัว  ปลายแขนเสื้อรูปกีบม้าอีกข้างละหนึ่งตัว   ปกเสื้อและแขนประดับโดยใช้หินสีเขียวหรือดำที่ฝังลงบนผ้าต่วนสีทอง  ชุดมังกรนี้สามารถเปลี่ยนผ้าที่ใช้เย็บไปตามฤดูกาล อาจจะเป็น  ผ้าฝ้าย ผ้าไหม ผ้านวม ผ้าขนสัตว์หรือวัสดุอื่นๆ

清乾隆皇帝一式冬朝服(北京故宫博物院藏)

เสื้อกันหนาวรูปแบบหนึ่งของจักรพรรดิเฉียนหลง

(จากพิพิธภัณฑ์พระราชวังต้องห้ามปักกิ่ง)

清康熙皇帝祈谷穿用的夏朝服

(国家博物馆藏)

ชุดฤดูร้อนสำหรับเสด็จประภาสชมภูเขาของจักรพรรดิคังซี
(จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีน)

清太祖努尔哈赤朝服像

พระบรมสาทิสลักษณ์ของปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ชิง

ชิงไท่จู่นู๋เอ๋อร์ฮาชรื่อ

清乾隆二式皇后缂丝龙袍

(北京故宫博物院藏)

清乾隆帝慧贤皇贵妃冬朝服像(北京故宫博物院藏)

พระสาทิสลักษณ์ของพระนางฮุ่ยเสียนวรราชเทวี

(หวงกุ้ยเฟย)ในพระจักรพรรดิเฉียนหลงฮ่องเต้

皇后朝冠

冬朝冠用薰貂制作,冠体为圆顶呈半圆坡状,上缀朱纬,周围有一道冠檐。冠顶呈宝塔形,分三层,每层贯东珠各一颗,每层冠都有金凤,上饰东珠各3颗,珍珠各17颗,上衔一颗大东珠。朱纬上周缀七只金凤凰,每只凤凰身上饰东珠9颗,猫睛石一颗,每只凤凰的凤尾装饰珍珠21颗。冠后饰金翟(雉鸟),翟鸟下垂珠结,由五行珍珠平排垂挂,每行有64颗珍珠串联,这种装饰称作“五行二就”。冠后从冠檐里边下垂倒葫芦形护领,护领下端垂明黄色丝绦两条,末缀宝石。冠左右缀青色缎带。皇后夏朝冠以青绒制作,其它造型与冬朝冠相似。

พระมาลาของสมเด็จพระบรมราชินี(ฮองเฮา)

พระเหมันตมาลาทำจากขนมิงค์องค์พระมาลาเป็นทรงครึ่งวงกลมคว่ำลักษณะเป็นโดมโค้งลาด  ประดับด้วยไข่มุก  ด้านข้างมีแผงสำหรับเป็นขอบ  บนยอดมีลักษณะคล้ายยอดเจดีย์ แบ่งเป็นสามชั้น แต่ละชั้นฝังไข่มุกหนึ่งเม็ดพร้อมหงส์ทองคำชั้นละหนึ่งตัว  ซึ่งประดับมุกด้วยไข่มุกตัวละ ๓ เม็ด รวมทั้งสิ้นใช้ไข่มุก ๑๗ เม็ด บนยอดของเสาหงส์ประกอบไข่มุกเม็ดใหญ่อีกหนึ่งเม็ด   ด้านบนของพระมาลายังประกอบหงส์ทองอีก ๗ ตัว  บนหงส์แต่ละตัวฝังมุกอีก ๙ เม็ด และ แก้วไพฑูรย์หรือเพชรตาแมวอีกหนึ่งเม็ด  หางของหงส์แต่ละตัวก็จะประดับด้วยไข่มุกอีก  ๒๑ เม็ด   ด้านหลังของพระมาลาประดับด้วยหางไก่ฟ้าซึ่งถัดลงมาเป็นพวงระย้าจากสร้อยไข่มุก ๕ เส้น  แต่ละเส้นใช้ไข่มุก ๖๔ เม็ด  ลักษณะการร้อยแบบนี้เรียกว่า อู่หังเอ้อร์จิ้ว五行二就 (หมายถึงมีสายสร้อยห้าเส้น โดยแผงไข่มุกห้าเส้นจะแบ่งเป็นสองท่อน จึงเรียกว่าเอ้อร์จิ้ว นอกจากพระบรมราชินีแล้วพระมเหสีหรือพระราชเทวีองค์อื่นจะสามารถประดับแผงไข่มุกได้เพียง ๓ เส้น  คือ 三行二就)  นอกจากนั้น ด้านหลังบริเวณที่แขวนแผงสายสร้อยไข่มุกยังประดับด้วยแผงผ้าสีดำรูปน้ำเต้าคว่ำเพื่อป้องกันการเสียดสีหรือกันกับพระศอและพระเกศา  บริเวณด้านล่างของแผงผ้าประดับด้วยสายสร้อยไหมสีเหลืองทองอีกสองเส้น และตกแต่งด้วยอัญมณีมีค่า  ด้านซ้ายและขวามีริบบิ้นสีนิลสองเส้น    ส่วนพระคิมหันตมาลาทำจากผ้ากำมะหยี่สีดำและส่วนประกอบอื่นๆเหมือนกับพระเหมันตมาลาทุกประการ

ไก่ฟ้า

 

朝褂

皇后朝褂均为石青色,用织金缎或织金绸镶边,上绣各种纹饰。领后均垂明黄色绦,绦上缀饰珠宝。朝褂都是穿在朝袍外面,穿时胸前挂彩,领部有镂金饰宝的领约,颈挂朝珠三盘,头戴朝冠,脚踏高底鞋,非常华美。

เสื้อคลุมด้านนอกสำหรับสตรีตำแหน่งสูง (เสื้อกั๊กยาว)

เสื้อกั๊กยาวของสมเด็จพระบรมราชินีมีลักษณะเป็นสีเขียวเข้ม สีน้ำเงินเข้ม หรือสีดำ ขลิบขอบด้วยผ้าแพรยกทองหรือผ้าไหมยกทอง  ปักเป็นลวดลายต่างๆ  ปกคอด้านหลังมีสายผ้าสีเหลืองทองผูกไว้  ประดับด้วยไข่มุก  โดยปกติแล้วเสื้อกั๊กยาวนี้จะสวมไว้ด้านนอกของชุดคลุม(ผาว)อีกชั้น  เวลาสวมใส่จะประดับด้วยพิมพาภรณ์(เครื่องประดับ)หลายหลาก  ที่พระศอจะสวมสร้อยพระศอทรงกลม มีสายห้อย  สร้อยประคำ  บนพระเศียรสวมพระมาลา  ที่พระบาทสวมร้องเท้ามีส้นที่อยู่ตรงกลาง  ทรงพระสิริโฉมงดงามยิ่ง

清顺治孝康章皇后像

(北京故宫博物院藏)

พระสาทิสลักษณ์ของสมเด็จพระราชินีเสี้ยวกังจางฮองเฮาในองค์พระจักรพรรดิซุ่นจื้อฮ่องเต้

清乾隆皇后褂(北京故宫博物院藏)

เสื้อกั๊กของพระราชินีในจักรพรรดิเฉียนหลง

朝褂(传世实物,原件现藏故宫博物院)

 

 

百官冠帽

百官帽子的最高部分装有顶珠,原料多为宝石,颜色有红、蓝、白、金等。顶珠是区别官职的重要标志。按照清朝礼仪,一品官员顶珠用红宝石,二品用珊瑚,三品用蓝宝石,四品用青金石,五品用水晶,六品用砗磲,七品用素金,八品用阴文镂花金,九品用阳文镂花金。无顶珠者,即无品级。

หมวกขุนนาง

บนส่วนที่สูงที่สุดของหมวกขุนนางของราชสำนักชิงจะประดับยอดก้อนอัญมณีหรือวัสดุมีค่าสีต่างๆ อาทิเช่น แดง น้ำเงิน ขาว ทองเป็นต้น  ยอดอัญมณีเหล่านี้ใช้แสดงความแตกต่างและตำแหน่งหน้าที่ในราชสำนัก   จากกฎประเพณีในสมัยชิง


ขุนนางขั้น ๑
ใช้พลอยทับทิมประดับยอดหมวก

 


ขุนนางขั้น ๒
ใช้กัลปังหา

 


ขุนนางขั้น ๓
ใช้พลอยไพลิน

 


ขุนนางขั้น ๔
ใช้แก้ววิฑูรย์

 


ขุนนางขั้น ๕
ใช้แก้วผลึกใส

 


ขุนนางขั้น ๖
ใช้หินมือเสือ

 


ขุนนางขั้น ๗
ใช้ทองคำขาว

ขุนนางขั้น ๘
ใช้ทองโปร่งแกะสลักลายด้านสีดำ(ลวดลายเป็นสีดำ)

ขุนนางขั้น ๙
ใช้ทองโปร่งแกะสลักลายด้านสีขาว(ลวดลายเป็นสีขาว)

 

ไม่มียอดคือไม่มีตำแหน่ง

 

 

翎 子

清代戴礼帽时,一般在顶珠之下都装有一支6-7cm长的、用白玉或翡翠制作的翎管,这翎管主要是用来安插翎枝的。清朝的翎子有花翎、蓝翎之别,以花翎为贵。花翎用孔雀翎毛,有一眼、二眼、三眼之分。所谓“眼”,就是指翎毛尾梢的彩色斑纹。孔雀翎中,又以三眼最贵;蓝翎则以鹳羽为之,无眼。清朝翎子的装法是将翎子拖在脑后。

พู่ประดับหมวก

เวลาที่สวมหมวกในช่วงสมัยชิง  โดยปรกติแล้วด้านล่างของยอดหมวกจะมีพู่หนึ่งเส้นยาวประมาณ 6-7cm ติดอยู่  ใช้หยกขาวหรือมรกตทำเป็นส่วนยอดก้าน    โดยหลักๆยอดก้านเหล่านี้มีหน้าที่ยึดตำแหน่งของพู่นั่นเอง   ในสมัยชิงมีพู่ลายและพู่สีน้ำเงิน ซึ่งพู่ลายจะเป็นพู่ที่มีค่า   พู่ลายเหล่านี้ทำจากขนหางนกยูง มีตาสีน้ำเงิน หนึ่งดวงบ้าง สองดวงบ้าง สามดวงบ้าง จึงเรียกว่า“ดวงตา” ซึ่งก็เป็นการบ่งบอกถึงลวดลายและสีสันบนหางนกยูง บนขนหางนกยูงนั้น หากก้านใดมีดวงตาสามดวงจะถือว่ามีค่ามากที่สุด  สวนพู่สีน้ำเงินนั้นทำมากจากขนของนกกระสา  ไม่มีตา   วิธีการห้อยพู่ประดับหมวกในสมัยชิงนั้นจะผูกพู่ยึดกับยอดหมวกแล้วหันปลายไปทางด้านหลัง

 

清单眼、双眼、三眼孔雀花翎

(北京故宫博物院藏)

冠帽上的顶子(传世实物)

凉帽(传世实物)

穿补服的官吏

(清人《关天培写真像》)

暖帽(传世实物)

 

补服

清代补服从形式到内容都是对明朝官服的直接承袭,补服是清代文武百官的重要官服,也是清代的礼服。补服以装饰于前胸及后背的补子的不同图案来区别官位的高低。皇室成员用圆形补子,各级官员均用方形补子。补服的造型特点是:圆领,对襟,平袖,袖与肘齐,衣长至膝下。门襟有五颗纽扣,是一种宽松肥大的石青色外衣,当时也称之为“外套”。

เสื้อคลุมปักลายมงคล  (补服)

เสื้อคลุมปักลายสัตว์มงคล (ปู่ฝู) ในสมัยชิงนั้น ทั้งรูปแบบและตัวลวดลายล้วนได้รับการถ่ายทอดมาจากสมัยหมิงโดยตรง  เสื้อคลุมปู่ฝูเป็นหนึ่งในบรรดาเครื่องแต่งกายที่สำคัญๆของเหล่าขุนนางทั้งฝ่ายบุ๋น (วิชาการ) และฝ่ายบู๊ (ทหาร) ทั้งยังเป็นเครื่องแต่งกายที่สุภาพของสมัยชิง    เสื้อคลุมปู่ฝูใช้ลายปักด้านหน้าอกและด้านหลังเป็นเครื่องมือในการแยกแยะตำแหน่งสูงต่ำของข้าราชการ  พระบรมวงศานุวงษ์ใช้ลายปักทรงกลม  ขุนนางข้าราชการกรมการต่างๆใช้ลายปักทรงสี่เหลี่ยม    ลักษณะที่สำคัญๆของเสื้อลายปักเหล่านี้ก็คือ คอกลม มีกระดุม แขนเรียบ ส่วนแขนและข้อศอกเล็ก ส่วนลำตัวยาวคลุมเข่า  มีรางดุมสำหรับใส่กระดุม ๕ เม็ด  เสื้อปู่ฝูเป็นเสื้อคลุมชนิดหนึ่งมีลักษณะหลวมโพลก สีเข้ม สมัยนั้นถูกเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า  เสื้อนอก

清代补服的补子纹样分皇族和百官两大类。皇族补服纹样为:五爪金龙或四爪蟒。各品级文武官员纹样为:

文官一品用仙鹤;二品用锦鸡;三品用孔雀;四品用雁;五品用白鹇;六品用鹭鸶;七品用鶒鸂;八品用鹌鹑;九品用练雀。

武官一品用麒麟;二品用狮子;三品用豹;四品用虎;五品用熊;六品用彪;七品和八品用犀牛;九品用海马。

ลายปักบนชุดคลุมปู่ฝูแบ่งเป็นกลุ่ม ๒ กลุ่มหลักๆ คือ กลุ่มพระบรมวงศานุวงษ์และกลุ่มขุนนางข้าราชการ

กลุ่มพระบรมวงศานุวงษ์แบ่งเป็น                  มังกรห้าเล็บและมังกรสี่เล็บ

กลุ่มขุนนางข้าราชการฝ่ายเสนาธิการ (บุ๋น / การเมือง)   แบ่งเป็น

 


– ขุนนางระดับ ๑ ปักลายนกกระเรียน

– ขุนนางระดับ ๒ ปักลายไก่ฟ้าสีทอง

– ขุนนางระดับ ๓ ปักลายนกยูง

– ขุนนางระดับ ๔ ปักลายห่านป่า

– ขุนนางระดับ ๕ ปักลายไก่ฟ้าสีเงิน

– ขุนนางระดับ ๖ ปักลายนกกระยาง

– ขุนนางระดับ ๗ ปักลายเป็ดหงส์

– ขุนนางระดับ ๘ ปักลายนกขมิ้น
(ภายหลังใช้นกกระทา)

– ขุนนางระดับ ๙ ปักลายนกกระทา
(ภายหลังใช้นกแซวสวรรค์)

กลุ่มขุนนางข้าราชการฝ่ายกลาโหม แบ่งเป็น

 

– ขุนนางระดับ ๑ ปักลายสิงห์

– ขุนนางระดับ ๒ ปักลายสิงห์
(ภายหลังใช้กิเลน)

– ขุนนางระดับ ๓ ปักลายเสือ
(ภายหลังใช้เสือดาว)

– ขุนนางระดับ ๔ ปักลายเสือดาว
(ภายหลังใช้เสือ)

– ขุนนางระดับ ๕ ปักลายหมี

– ขุนนางระดับ ๖ ปักลายเสือดำ

– ขุนนางระดับ ๗ ปักลายเสือดำ
– ขุนนางระดับ ๘ ปักลายแรด

(ภายหลังใช้แรด)

– ขุนนางระดับ ๙ ปักลายม้าที่อยู่ในน้ำ

清《万树园赐宴图》

中穿吉服袍外罩补褂的官员们

亲王补子——团龙

(传世实物)

朝珠

朝珠源于佛教数珠。清代皇帝祖先信奉佛教,因此,清代冠服配饰中的朝珠也和佛教数珠有关。按清代冠服制度,穿礼服时必于胸前挂朝珠。朝珠由108粒珠贯穿而成。每隔27颗穿入一颗材质不同的大珠,称为“佛头”,与垂于胸前正中的那颗“佛头”相对的一颗大珠叫“佛头塔”,由佛头塔缀黄绦,中穿背云,末端坠一葫芦形佛嘴。背云和佛嘴垂于背后。在佛头塔两侧缀有三串小珠,每串10颗小珠。一侧缀两串,另一侧缀一串;男的两串在左,女的两串在右。朝珠的质料以产于松花江的东珠为最贵重,此外还有翡翠、玛瑙、白玉等。

สร้อยประคำประดับ

สร้อยประคำประดับมีที่มาจากสร้อยประคำในพุทธศาสนา   เนื่องจากปฐมกษัตริย์ของพระราชวงศ์มีศรัทธาเลื่อมในศาสนาพุทธ ดังนั้นเสื้อผ้าอาภรณ์และพิมพาภรณ์จึงเกี่ยวข้องกับศาสนาพุทธ  ระบบการแต่งกายในสมัยชิงนั้น เวลาสวมชุดทางการก็จะสวมสร้อยประคำไว้ด้านหน้าด้วย  สร้อยประคำเหล่านี้ทำจากลูกปัด ๑๐๘ เม็ดที่ร้อยเข้าด้วยกัน  แบ่งเป็นชุดละ ๒๗ เม็ด  โดยลูกปัดแต่ละชุดจะมีอยู่หนึ่งเม็ดที่ใหญ่ที่สุด เรียกว่า  โฝโถว   ห้อยไว้กลางหน้าอก โดยลูกปัดเม็ดใหญ่ เรียกว่า  โฝโถวถ่า  ร้อยด้วยเชือกสีเหลือง   ด้านหลังห้อย “เป้ยยวิ๋น”  ส่วนปลายห้อยน้ำเต้าเรียกว่า โฝจุ่ย   เป้ยยวิ๋นและโฝจุ่ยจะถูกห้อยไว้ด้านหลัง  บนส่วนโฝโถวถ่ายังแตกแขนงเป็นพวงลูกปัดเล็กอีกสามเส้น  แต่ละเส้นมีลูกปัด ๑๐ เม็ด  โดยเส้นแขนงเหล่านี้ถูกแขวนไว้ฝั่งหนึ่ง ๒ เส้น อีกฝั่งหนึ่งแขวนเส้นเดียว    ซึ่งผู้แขวนที่เป็นผู้ชายจะนำสองเส้นเล็กๆนี้ชี้ไปทาง ซ้าย  ส่วนผู้หญิงจะนำไว้ทางขวา  วัสดุที่ใช้ประดิษฐ์สร้อยประคำที่ถือว่ามีค่ามากที่สุดคือ ไข่มุกจากแม่น้ำซงฮวา นอกจากนั้นยังมี มรกต   หินโมรา หยกขาว เป็นต้น

穿朝服、佩三串朝珠的清朝皇后

(北京故宫博物院藏《清代帝后像》)

清代朝珠(根据传世实物绘制,高春明绘)

耳饰

清代耳饰分两大类,有流苏的为耳坠,无流苏的为耳环。满族女子的传统风俗是一只耳朵上戴三件穿耳洞式的耳环。清代耳饰,不仅质料高贵,色彩华美,而且形式千变。

ตุ้มหู

ตุ้มหูยุคชิงแบ่งเป็น ๒ ลักษณะใหญ่ๆ คือแบบที่มีพู่และแบบที่ไม่มีพู่  วัฒนธรรมที่สืบทอดต่อๆกันมาของหญิงสาวชาวแมนจูคือ ใบหูหนึ่งข้างจะเจาะหู ๓ รูสำหรับใส่ตุ้มหู ๓ วง ๓ รูปแบบ   เครื่องประดับใบหูในยุคชิง วัสดุที่ใช้ไม่เพียงแต่มีค่าเท่านั้น สีสันยังสวยงาม รูปแบบและสไตล์ไม่ซ้ำแบบ

清银嵌珊瑚松石大耳坠,

台北故宫博物院藏

以绿松石及孔雀石

制成的串饰(云南晋宁

石寨山西汉墓出土)

戴耳环的清代妇女

(清无款人物堂幅)

金镶珠宝耳环(传世品)

钿子

清朝贵族女子平日梳旗头,还有一种类似冠的头饰,叫做钿子。钿子实际上是一种珠翠为饰的彩冠。钿子的材质有金、玉、红、蓝宝石、珍珠、珊瑚、琥珀、玛瑙、绿松石、翠羽等。

หมวกครอบ(เตี้ยน)

สตรีชั้นสูงในสมัยชิง โดยปกติแล้วจะทำผมทรงฉี (ทรงที่เห็นได้บ่อยในหนังจีนที่ดำเนินเรื่องอยู่ในยุคชิง)  นอกจากนั้นยังทำผมทรงที่มีหมวกครอบไว้อีกทรงหนึ่งด้วย เรียกว่า หมวกเตี้ยน    ในความเป็นจริงแล้วหมวกเตี้ยนนี้ก็คือหมวกที่ประดับตกแต่งด้วยอัญมณีต่างๆนั่นเอง  อาทิเช่น  ทอง หยก  ทับทิม ไพลิน ไข่มุก ปะการัง อำพัน หินโมรา หินมูลนกการะเวก (ทอยคอส) หรือขนนกกระเต็น เป็นต้น

ผมทรงฉี

清点翠嵌宝石福寿绵长钿子

 

清光绪镶珠翠碧玉双喜字青钿子

(北京故宫博物院藏)

簪、钗、步摇、耳挖簪、扁方

簪、钗、步摇、耳挖簪都有簪首和挺两部分,在簪首以珠翠、宝石、点翠等工艺制成华美的花饰。清代的簪花追求精工写实,尤其工细复杂的是镀金点翠镶嵌珠宝翠玉的花簪,内容有九子玩花、蝴蝶闹春、双龙闹珠、五福捧寿等等。耳挖簪一般在簪挺的中段施加纹饰,有珊瑚珠嵌成万寿平安如意文字、金点翠嵌东珠寿喜盘长等等各种花式。扁方一般为长方条形,有沉香木嵌珠翠碧玺花鸟,玳瑁嵌金、珠花凤等繁缛精工的花式,也有平素光洁,以呈现玉质为主的翠玉扁方,显得晶莹高贵。

ปิ่น กิ๊บหนีบ  ปิ่นพวง  ปิ่นปลายไม้แคะหู  แถบสำหรับจัดทรงผม

ปิ่น กิ๊บหนีบ  ปิ่นพวง  ปิ่นปลายแหลม ล้วนเป็นเครื่องประดับที่ใช้ประดับบนศีรษะ  แบ่งเป็น ๒ ส่วน     ส่วนแรกคือส่วนที่ติดประดับอยู่บนศีรษะ มักเป็นดอกไม้ต่างๆมักทำมาจาก ไข่มุก มรกต อัญมณี  ขนนกกระเต็น เป็นต้น     ในสมัยชิงนิยมความงดงามแบบธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเครื่องประดับซึ่งมีความซ้อบซ้อน  เช่นเครื่องประดับเงินทองประกอบขนนกกระเต็น  กิ๊บดอกไม้เงินดอกไม้ทองฝังมุกซึ่งประกอบด้วย  “ดอกไม้ ๙ ชนิด”  “ผีเสื้อล้อวสันต์”  “มังกรคู่เล่นแก้ว”    “ห้าค้างคาว(สื่อถึงความสุข)ล้อมอักษรโซ่ว(อายุยืน)”     สวนกลางของก้านกิ๊บรูปไม้แคะหูจะประดับตกแต่งด้วยลวดลายต่างๆ  มีทั้งฝังอักษร 安如 ที่ทำจากกัลปังหา   ขนนกกระเต็นประดับทองและไข่มุกรูปอักษร 寿喜  เป็นต้น   ส่วนที่สองคือแถบสำหรับจัดทรงผมมักมีรูปร่างยาวและเป็นเหลี่ยม  บนแถบนี้มักประดับด้วยไม้กฤษณาฝังพลอยสามสีและไข่มุกสีเขียวโดยตกแต่งเป็นรูปนกและดอกไม้  ยังมีกระดองเต่าฝังทองคำ  หงส์และดอกไม้ไข่มุก  และเครื่องประดับที่สวยงามอีกหลายหลาก  นอกจากนั้นแผ่นจัดทรงผมที่ยาวและเรียบ  หรือแบบที่ทำมาจากหยกสีเขียวซึ่งสวยงามเป็นมัน  แลมีค่าเป็นอย่างยิ่ง

清银镀金点翠嵌珠宝花蝶簪

(台北故宫博物院藏)

清珊瑚珠玉步摇(台北故宫博物院藏)

清白玉嵌珠

翠碧玺扁方

(台北故宫博物院藏)

银耳挖簪(山东嘉祥元曹元用墓出土)

 

金镶玉步摇

护指、搬指与戒指

满族女子以凤仙花或指甲花染指甲的风习由来已久,贵族女子留长指甲,用金片或白银铸成的指甲套来护指。清代用金银作成的指甲套,纹饰极为华丽。

搬指原是古代射箭钩弦的,清代的搬指则是贵族男子戴于右手拇指上的饰物(也有左右拇指都戴的),多以翡翠、碧玺、玛瑙、珊瑚、水晶、金、银、铜、铁、瓷等制作。有的刻有御题诗词,有的巧制纹饰,或朴素无纹。

清代的戒指用各种不同珍贵材质精工巧作,有金龙赶珠、金凤戏珠、镂空嵌珠梅花、镂空花卉草虫、平安如意等精美绝伦的纹饰。

ที่ครอบนิ้วมหาธำมรงค์และแหวน

การใช้ดอกบอลซัมสำหรับทาเล็บนั้น เป็นที่นิยมในหมู่สตรีชาวแมนจูมาช้านาน   สตรีชั้นสูงชาวแมนจูมักจะไว้เล็บยาว แล้วใช้แผ่นทองหรือแผ่นเงินขึ้นรูปเป็นเล็บปลอมสวมซึ่งมีลวดลายที่งดงามมากไว้สำหรับป้องกันนิ้วมือ

มหาธำมรงค์นั้นมีที่มาจากการยิงธนูในสมัยโบราณ แหวนหินในยุคชิงเป็นเครื่องประดับนิ้วซึ่งสวมไว้ที่หัวแม่มือขวาของบุรุษชั้นสูงแมนจู (บ้างก็สวมไว้ทางซ้าย)  ส่วนมากทำมากจากมรกต ทัวมาลีน(พลอยสามสี) หินโมรา กัลปังหา  คริสตัล ทอง เงิน ทองแดง เหล็ก หรือเซรามิกเป็นต้น บ้างก็แกะสลักบทกวีไว้ข้างบน  บ้างก็สลักเป็นลวดลายต่างๆ

แหวนในสมัยชิง ทำมาจากวัสดุมีค่าที่แตกต่างกันไป  ทั้งแหวนมังกรคาบแก้ว แหวนหงส์เล่นมุก แหวนฉลุลายดอกเหมยฝังมุก  แหวนฉลุลายดอกไม้และแมลง แหวนผิงอันและหรูอี้ หรือแหวนลวดลายที่สวยงามอื่นๆ

清慈禧太后着色照片
(北京故宫博物院藏)

江苏扬州市郊清墓出土金护指

清玳瑁嵌珠宝花蝶指甲套

(台北故宫博物院藏)

清翠玉搬指/清翠玺搬指
(台北故宫博物院藏)

清开金镂空古钱纹戒指
(台北故宫博物院藏)

荷包香囊

按满族人的传统习俗,外出行猎时都在腰间系挂装食物的皮囊,便于在远途中充饥。后来,他们仿效汉人用绫罗绸缎等丝织品制作荷包、香囊、褡裢、火镰袋、扇套等既实用又有装饰意味的小挂件,佩挂在腰带两侧。而女子则把荷包、香囊等挂在钮扣上,后来又有镜套、牌套、表套等织绣小件。

ตามขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวแมนจูนั้น เวลาออกเดินทางไกลๆจะผูกถุงอาหารสำหรับประทังความหิวไว้ที่บั้นเอวด้วย   ต่อมาก็ได้เลียบแบบชาวฮั่นที่ใช้ผ้าไหม ผ้าซาตินหรือสิ่งทออื่นๆทำเป็นถุงเงิน ถุงหอม แถบผ้าปักลาย ถุงเครื่องมือสำหรับจุดไฟ อัน เล็กๆ(คล้ายๆไฟแช็กในสมัยปัจจุบัน) ถุงใส่พัด เป็นต้น ซึ่งต่างก็มักจะประดับด้วยพู่หรือจี้เล็กๆเพื่อความสวยงาม แล้วผูกไว้ที่สายรัดเอวทั้ง ๒ ด้าน  บรรดาผู้หญิงก็จะแขวนถุงเงิน ถุงหอมไว้ที่รังดุมเป็นต้น      ภายหลังก็มีแขวนถุงแว่น ถุงไพ่ ถุงนาฬิกาหรือของเย็บปักถักร้อยอื่นๆ

彩绸荷包(传世品)

着便服、挂什件的男子

清香囊(北京故宫博物院藏)

清烟荷包(北京故宫博物院藏)

 

瓜皮帽

瓜皮帽是以六瓣合缝的便帽,也称“小帽子”,取其六合一统之意,创自明朝。其质料夏秋用纱,春冬用缎,颜色多为黑色,里子用红色,讲究的还用锦缎滚边。这种小帽形式很多,有平顶、尖顶、硬胎、软胎之别。平顶大都是硬胎,内衬棉花;尖顶大都为软胎,取其便利,不戴时可折起来装入衣袋里。便帽上有“结子”,结子一般是用红色丝线编成的,有丧则用黑色或白色;结子的大小,也随流行而变;也有不用帽结而以珊瑚、水晶、料珠等代替的。

หมวกรูปแตงโม

หมวกรูปแตงโมเป็นหมวกที่ประกอบจากผ้า ๖ ชิ้น บ้างก็เรียกว่า หมวกน้อย    หมวกนี้แฝงความหมายว่า “หกรวมเป็นหนึ่ง”  ประดิษฐ์ขึ้นในสมัยราชวงศ์หมิง    หมวกรูปแตงโมนี้ หากใช้ใส่ในฤดูร้อนหรือฤดูใบไม้ร่วงจะถูกเย็บจากผ้าบาง(ผ้าซา) ส่วนหมวกสำหรับฤดูหนาวและฤดูใบไม้ผลิจะใช้ผ้าต่วนในการเย็บขึ้นรูป   หมวกชนิดนี้ส่วนมากใช้สีดำ ภายในเป็นสีแดง หากพิถีพิถันหน่อยก็จะขลิบขอบด้วยผ้าไหมตาด   รูปร่างของหมวกชนิดนี้มีอยู่หลากหลาย  ทั้งยอดแบน ยอดแหลม และ แบบแข็ง แบบอ่อน       ชนิดยอดแบนส่วนใหญ่เป็นเป็นหมวกแบบแข็ง ภายในบุผ้าฝ้าย   ส่วนยอดแหลมก็มักจะเป็นหมวกอ่อน  เพื่อความสะดวกเวลาที่ไม่ได้สวมใส่ ก็สามารถพับเก็บไว้ในกระเป๋าได้    ที่ยอดของหมวกก็จะมีจุก เรียกว่า เจ๋ย์จึ  ยอดจุกนี้โดยปกติทำมาจากเชือกไหมสีแดง    หากที่ใช้เวลามีงานศพ ก็จะเปลี่ยนเป็นสีดำหรือสีขาว  ขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ก็ขึ้นอยู่กับความนิยม  แล้วก็จะไม่ใช้พวกของมีค่าเช่น กัลปังหา คริสตัล หรือไข่มุกต่างๆมาทำเป็นยอดจุก

戴小帽的男子(传世图照)

 

马褂

清代男子一般的装束是长袍或长衫配马褂、马甲,腰束长腰带。马褂长至肚脐,左右侧缝和后中缝开衩,袖口平直(无马蹄袖端),有的袖长过手,有的袖长仅至手腕,开襟形式有对襟、大襟、琵琶襟等。女式马褂款式有挽袖(袖比手臂长的)、舒袖(袖不及手臂长的)两类。衣身长短肥瘦的流行变化,与男式马褂差不多。但女式马褂全身施纹彩,并用花边镶饰。

เสื้อหม่ากว้า (แจ็คเก็ตแบบจีน)

เครื่องแต่งกายของผู้ชายยุคชิงโดยปกติแล้วจะเป็นเสื้อคลุมยาวหรือไม่ก็เป็นกระโปรงกับเสื้อหม่ากว้าและเสื้อกั๊ก  คาดเข็มขัดยาว     เสื้อหม่ากว้ามีความยาวถึงสะดือ  ด้านข้างสองข้างและด้านหลังจะมีช่องแหวก(คล้ายกระโปรงแหวกข้าง)  แขนเสื้อตรงและไม่มีปลายรูปเกือกม้า   บ้างมีความยาวกว่ามือ บ้างก็ยาวพอดีมือ  แบบที่ไม่มีปกเสื้อ มีแบบรังดุมตรง รังดุมใหญ่ รังดุมรูปผีผา    เสื้อหม่ากว้าของผู้หญิงจะมีปลอกแขน (แขนเสื้อยาวกว่าข้อมือ)

琵琶襟马褂(传世实物)

穿对襟马褂及行袍者

晚清刺绣对襟女衫

晚清天青纱大镶边右衽女马褂(传世品,国家博物馆藏)

 

马甲

清朝男式马甲有一字襟、琵琶襟、对襟、大襟和多纽式等几种款式。除多纽式无领外,其余都有立领。多纽式的马甲在前身腰部有一排横列的纽扣,穿脱很方便。马甲四周和襟领处都镶异色边缘。女式马甲的式样有一字襟、琵琶襟、对襟、大捻襟、人字襟等数种,多穿在外面。工艺有织花、缂丝、刺绣等。花纹有满身洒花、折枝花、整枝花、独棵花、皮球花、百蝶、仙鹤等等,内容都寓有吉祥含意。清中后期,在马甲上施加如意头、多层滚边,除刺绣花边之外,加多层绦子花边、捻金绸缎镶边,有的更在下摆加流苏串珠等装饰。

 

เสื้อกั๊ก

เสื้อกั๊กของผู้ชายในสมัยชิงมีรูปแบบต่างๆ เช่น สาบเสื้อขวาง  สาบเสื้อรูปผีผา  สาบเสื้อตรง  สาบเสื้อทางขวา  และรูปแบบของสาบเสื้ออื่นๆที่หลากหลาย  นอกจากรูปแบบที่ไม่มีปกคอซึ่งมีรูปแบบสาบเสื้อลักษณะต่างๆแล้ว  ก็ยังมีแบบที่มีปกคอด้วยเช่นกัน    รังดุมและสาบเสื้อของเสื้อกั๊กนั้นจะอยู่ด้านหน้า สาบเสื้อแนวขวางจะสะดวกต่อการสวมใส่และถอดออก  ทุกด้านของตัวเสื้อและส่วนปกคอต่างขลิบด้วยผ้า

เสื้อกั๊กของผู้หญิงแมนจู มีแบบ สาบเสื้อขวาง สาบเสื้อรูปผีผา  สาบเสื้อข้าง  สาบเสื้อแหวกสองข้าง  ส่วนใหญ่จะสวมเสื้อกั๊กไว้ด้านนอก  ปักลวดลายสวยงาม   ลวดลายที่อยู่บนเสื้อกั๊กนั้นก็มีลายดอกไม้บาน กิ่งก้านต่างๆ ดอกตูม ผีเสื้อ นกกระเรียนเป็นต้น ต่างเป็นลวดลายที่สื่อความหมายมงคลทั้งสิ้น    ในช่วงกลางและช่วงปลายของสมัยชิงยังเพิ่มลายยอดก้านหรูอี้เข้าไป ตกแต่งหลายชั้นซับซ้อน  นอกจากการปักดอกไม้แล้ว ยังมีการขลิบริมด้วยผ้าซาตินสีทอง  บ้างก็เพิ่มพู่หรือลูกปัดเพิ่มเข้าไปด้วย

清慈禧太后竹子纹样紧身小样四种 (北京故宫博物院藏)

清琵琶襟女马褂小样

(北京故宫博物院藏)

 

旗髻

旗髻指“两把头”、“大拉翅”等满族头髻。两把头的梳法是先将长发向后梳,分为两股,下垂到脖后,再将两股头发分别向上折,折叠时一边加黏液,一边复压使之扁平,微向上翻,余发上折,合为一服,反复至前顶,随用头绳(红丝线或棉线绳)绕发根一圈扎结固定,其上插扁方,余发绕扁方上,使扁方与发根之柱状合成T字形。前戴大花卉及珠结,侧面垂流苏。后来,旗髻逐渐增高,两边角也不断扩大,上面套戴一顶形似“扇形”的冠,一般用青素缎、青绒做成,称为“旗头”或“官装”,俗称“大拉翅”。

ทรงผมสตรีชาวแมนจู

ทรงผมของหญิงชาวแมนจูแบ่งเป็น 2 แบบ คือ 1.ทรงสองแกละ   2.ทรงหมวกปีกกว้าง     ทรงสองแกละนั้นเริ่มจากการหวีผมไปไว้ด้านหลัง จากนั้นแบ่งเป็นสองส่วน ส่วนล่างถึงลำคอ  แล้วแบ่งผมออกเป็นสองช่อยกสูง ตอนที่พับนั้นชโลมน้ำยาจัดทรงผมพร้อมกับจัดให้เรียบ ยกสูงขึ้นเล็กน้อย แล้วพับ จากนั้นรวมกันเป็นช่อเดียว  แล้วย้อนกลับไปด้านหน้า  ใช้เชือกมัดให้แน่นจากโคนผม    จากนั้นสอดแถบเหล็กสำหรับจัดทรง   แล้วนำเส้นผมพันรอบแถบเหล็กนั้นไว้  ให้เป็นรูปตัว T แล้วค่อยประดับด้วยดอกไม้ ลูกปัด และพู่ห้อยหรือตุ้งติ้ง       ภายหลังในสมัยเสียเฟิงฮ่องเต้ (ก่อนสมัยซูสีไทเฮา) ผมทรงนี้ก็ค่อยๆมีขนาดใหญ่ขึ้น แกละทั้งสองข้างก็มีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ จึงนำแถบรูปพัดสีดำมาประดับให้ปีกผมทั้งสองข้างกว้างขึ้น แล้วเรียกว่า   ฉีโถว หรือ  กวนจวง   ซึ่งเรารู้จักกันในนาม  ต้าลาเช่อ

ฉนั้น เครื่องแต่งกายในหนังเรื่ององค์หยิงกำมะลอภาคก่อนจึงผิดอย่างมหันต์เลยครับ เพราะต้าลาเช่อสมัยนั้นยังไม่มี

梳旗髻的满族妇女

(清人《贞妃常服像》)


一字头


大拉翅

旗鞋

受祖先削木为履的风习影响,满族女子穿木底鞋,称为“旗鞋”。其特点是在鞋底中间部分有一个高10厘米左右的高底,高底的形状有的像花盆,称为“盆底鞋”,有的像马蹄,称为“马蹄底鞋”。鞋跟都用白细布裱蒙,鞋面用刺绣、穿珠绣等工艺施加纹饰。满族女人戴旗鞋是因为她们不想跟汉人一样缠足。缠足的女人,动身走路时得僵硬髋部;对做爱时有影响,让男人更满意。 可是满族女人不想缠足,就创造了这样的鞋子来。当时,不缠足的女人可没有男人来娶她,大多数的汉族女人就得缠足,这还跟孔子的学说有关系。

เกี๊ยะแบบแมนจู

จากการรับอิทธิพลจากบรรพบุรุษที่นิยมใช้ไม้มาทำรองเท้า  ผู้หญิงชาวแมนจูจึงสวมรองเท้าส้นไม้  เรียกว่า “เกี๊ยะแมนจู”  จุดเด่นคือรองเท้าจะมีส้นอยู่ตรงกลางสูงประมาณ 10 เซนติเมตร  ลักษณะคล้ายกระถางดอกไม้  จึงเรียกว่า “รองเท้ากระถางดอกไม้”  บ้างก็มีลักษณะคล้ายกีบม้า จึงเรียกว่า “รองเท้ากีบม้า” ส้นเท้าบุด้วยผ้าสีขาว  ตัวรองเท้าปักลวดลาย  อาจเพิ่มลูกปัดหรือเครื่องตกแต่งอื่นๆ  ผู้หญิงชาวแมนจูสวมเกี๊ยะชนิดนี้เนื่องจากพวกนางไม่ต้องการมัดเท้าเหมือนชาวฮั่น   ผู้หญิงที่มัดเท้า เวลาเดินจะต้องเกร็งสะโพก ซึ่งมีผลเวลาร่วมรักที่ทำให้สามีมีความพึงพอใจมากขึ้น สาวๆชาวแมนจูที่ไม่ต้องการมัดเท้าจึงประดิษฐ์รองเท้าชนิดนี้ขึ้นมา   ในสมัยนั้นผู้หญิงที่ไม่มัดเท้าอาจไม่มีผู้ชายมาสู่ขอพวกนาง สตรีชาวฮั่นส่วนใหญ่จึงต้องมัดเท้า ซึ่งนี่มีความเกี่ยวข้องกับหลักคำสอนของขงจื่ออีกด้วย

缎钉绫凤戏牡丹纹高底旗鞋

(北京故宫博物院藏)

 

氅衣

氅衣与衬衣款式大同小异,衬衣无开衩,氅衣则左右开衩高至腋下,开衩的顶端必饰云头;且氅衣的纹饰也更加华丽,边饰的镶滚更为讲究,在领托、袖口、衣领至腋下相交处及侧摆、下摆都镶滚不同色彩、不同工艺、不同质料的花边、花绦、狗牙等等,尤其是江南地区,更以多镶为美。

เสื้อคลุมยาวฉ่างอี

เสื้อคลุมยาวมีความคล้ายคลึงกับเสื้อเชิ้ต  แต่เสื้อเชิ้ตไม่มีการแหวกข้าง ซึ่งเสื้อคลุมฉ่างอีมีการแหวกข้างซ้ายขวายาวขึ้นไปถึงหน้าอก   ซึ่งจุดปลายของเส้นแหวกนี้จะต้องประดับลายเมฆ  และบนผืนเสื้อคลุมก็ประดับลายที่หรูหรามาก และจะต้องมีการกุ๊นขอบริบทุกด้าน  ทั้งคอเสื้อ ปลายแขนเสื้อ ปกเสื้อ ช่องแหวกและชายกระโปรงที่กุ๊นสีไม่เหมือนกัน  เทคนิคก็ต่างกัน  ลายลูกไม้ ลายไม้เลื้อย ลายฟันสุนัขก็ไม่เหมือนกัน     โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่เจียงหนานซึ่งมีเทคนิคการปักลายที่สวยงามยิ่ง

穿旗袍的满族妇女

 

裙子

清代裙子有百褶裙、马面裙、鱼鳞裙、凤尾裙、红喜裙、月华裙、墨花裙等等。

百褶裙:前后有20厘米左右宽的平幅裙门,裙门的下半部为主要的装饰区,上绣各种华丽的纹饰,以花鸟虫蝶最为流行,边加缘饰。两侧各打细褶,细褶上也绣有精细的花纹,上加围腰和系带。底摆加镶边。

凤尾裙:有三种类型,第一种是在裙腰间下缀绣花条凤尾;第二种是在裙子外面加饰绣花条凤尾,每条凤尾下端垂小铃铛;第三种是上衣与下裙相连,裙子外面加饰绣花条凤尾,每条凤尾下端垂小铃铛。

กระโปรง

กระโปรงในสมัยชิงนี้ได้แก่ กระโปรงร้อยจีบ  กระโปรงหน้าม้า กระโปรงตาชั่ง กระโปรงหางหงส์  กระโปรงจันทราทรงกลด   กระโปรงดอกไม้ดำ  เป็นต้น

กระโปรงร้อยจีบ    ชายกระโปรงด้านหน้าและด้านหลังมีความกว้างประมาณ ๒๐ เซนติเมตร     ชายกระโปรงส่วนครึ่งล่างเป็นพื้นที่หลักสำหรับประดับตกแต่งซึ่งปักเป็นลวดลายดอกไม้หลายหลากรูปแบบ  ซึ่งลายดอกไม้ ลายนก และลายผีเสื้อถือเป็นลายที่แพร่หลายมากที่สุด  ด้านข้างขลิบริม  นอกจากนั้นยังมีการตีเกล็ดทั้งสองข้างของแถบผ้า บนแถบผ้านั้นก็ยังปักลายบุปผาชาติอย่างละเดียดสวยงาม   สวนเอวมีการเพิ่มสายรัด  ส่วนชายกระโปรงด้านล่างก็มีการขลิบขอบเช่นกัน

กระโปรงหางหงส์  มีสามแบบด้วยกัน  แบบแรกเป็นการปักลายดอกไม้และหางหงส์ไว้ที่ส่วนเอว    แบบที่สองเป็นการปักลายหางหงส์บนส่วนเนื้อผ้าของกระโปรง ซึ่งแต่ละปลายหางห้อยระฆังจิ๋วไว้     แบบที่สามคือส่วนเสื้อและส่วนกระโปรงปักลัยสัมพันธ์กัน  และหางหงส์ห้อยระฆังจิ๋วคล้ายชนิดที่สอง

清代女裙样式(传世品)

晚清红绸百褶裙

清白暗花绸彩绣人物花草马面裙

(中央工艺美术学院藏)

 


红裙(传世实物)

穿鱼鳞百褶裙的清代妇女

(天津杨柳青晚清年画)

 

云肩

云肩是女子披在肩上的装饰物,清代多在女子婚礼服上穿用。清末江南女子梳低垂的发髻,恐衣服肩部被发髻油腻沾污,故多在肩部戴云肩。贵族女子所用云肩,制作精美,有剪彩作莲花形,或结线为缨络的,也有以珍珠穿织而成的。

กรองคอ

กรองคอเป็นชิ้นส่วนประดับที่ผู้หญิงสวมไว้บนไหล่   สาวๆสมัยชิงส่วนมากนิยมสวมกรองคอในพิธีแต่งงาน  สตรีเจียงหนานช่วงปลายสมัยชิงไว้ผมทรงซูตี่ซุ่ย   ซึ่งกลัวว่าน้ำมันที่ใส่ผมจะมาเปื้อนเสื้อผ้า  จึงสวมกรองคอนี้กันเปื้อน กรองคอที่หญิงมีสกุลสวมใส่นั้นประดิษฐ์อย่างประณีต  มีสายริบบิ้นทำเป็นทรงดอกบัว   หรือจะใช้เชือกทำเป็นพู่แขนง  และมีบางรูปแบบที่ทำมาจากสายไข่มุก

云肩(传世实物)

披云肩的清代妇女

(清禹之鼎《女乐图》局部


清道光刺绣云肩(私人收藏)


清刺绣云肩(私人收藏)

 

一口钟

一口钟就是斗蓬,是无袖、不开衩的长外衣。清朝的一口钟有长短两式;领子有抽口领、高领和低领三种,男女都穿。行礼时须脱去一口钟,否则被视为非礼。女子所穿的一口钟,用鲜艳的绸缎作面料,上绣纹彩。冬天为了御寒还有以裘皮为里子的。

เสื้อคลุมระฆังอี้โขวโจ่ง

อี้โขวโจ่งก็คือเสื้อคลุมชนิดหนึ่ง แต่ไม่มีแขน  ไม่มีการแหวกข้างอะไรทั้งสิ้น  เสื้อคลุมระฆังในสมัยชิงนั้นแบ่งเป็นแบบสั้นแบบยาวสองประเภท  ส่วนปกเสื้อก็มีแบบปกใหญ่ แบบปกสูง และแบบปกสั้น  สวมได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง    เวลาแสดงความเคารพจะต้องถอดมันออก มิฉะนั้นจะถือว่าเป็นการไม่สุภาพ (คล้ายการถอดหมวก)   เสื้อคลุมระฆังที่ผู้หญิงสวมจะทำมาจากผ้าซาตินสีสดใส  ปักลวดลายสวยงาม  ในฤดูหนาวอาจเพิ่มแถบขนสัตว์ไว้สวมใส่เพื่อความอบอุ่น

缎地盘金龙斗篷(传世实物)


穿斗篷的妇女

(清胡锡《梅花仕女图》)

 

铠甲

清朝的铠甲分甲衣和围裳,戴盔帽。清代盔甲中以大阅甲最为精美,它的特点是不用金属,而用金线在黄缎上绣出金版纹,代替甲上的金属叶。胄(盔帽)用牛皮制,髹以漆,嵌以东珠,并饰有金梵文。甲衣的护领、护肩、护腋、前胸后背、前挡、袖端上都绣有串珠绣的龙纹和彩云、寿山福海纹。下面的两幅围裳各饰行龙戏珠,以金版纹间隔,行裳侧边及底边饰升龙和行龙。护心镜亦以云龙纹板围护。富丽威严,精美无比。

ชุดเกราะ

ชุดเกราะสมัยชิงแบ่งเป็นเสื้อและกระโปรง  และสวมหมวก  เสื้อเกราะยุคชิงนี้มีขนาดใหญ่และสวยงามที่สุด  จุดเด่นของมันก็คือไม่ได้ทำมาจากโลหะ  แต่ทว่ากลับใช้ลวดทองทอเป็นลายบนผ้าซาตินสีเหลืองแทนการใช้แผ่นเหล็กอย่างที่เคยใช้ในอดีต   ส่วนหมวกนั้นทำมากจากหนังวัวทาสีฝังไข่มุกและทองสันสกฤต  ส่วนเสื้อเกราะบริเวณ คอ ไหล่ รักแร้ หน้าอก หลัง ส่วนป้องกันด้านหน้า และปลายแขน  ต่างมีการปักลายและฝังมุกเป็นปักลายมังกร เมฆสีรุ้ง  ภูเขาอักษรโซ่ว  และทะเลอักษรฝู (คำมงคล)  ส่วนกระโปรงทั้งสองฝั่งปักเป็นลายมังกรเล่นมุข  มีแถบทองอยู่ตรงกลาง   บริเวณขอบก็ขลิบลายด้วยแถวมังกรและมังกรผงาด  ส่วนรอบๆแผ่นเหล็กปกป้องหัวใจก็ยังมีลายเมฆและมังกรล้อมรอบ  และดูโอ่อ่าตระการตาอยากจะหาไหนมาเปรียบเทียบได้

清意大利画家郎世宁绘乾隆帝南苑阅兵的

《大阅铠甲骑马像》

(北京故宫博物院藏)

清乾隆金银珠云龙甲胄(北京故宫博物院藏)

 

纹样

清代织物纹样,多以写生手法为主,龙狮麒麟百兽、凤凰仙鹤百鸟、梅兰竹菊百花以及八宝、八仙、福禄寿喜等都是常用的题材,色彩鲜艳复杂,图案纤细繁缛,层次极其丰富

ลวดลาย

ลายที่ปักลงบนผ้าสมัยชิงส่วนมากเป็นการร่างโดยมือก่อนแล้วจึงค่อยปัก ลายมังกร สิงโต กิเลนและสัตว์สี่เท้าต่างๆ  หงส์ กระเรียนและปักษานานาพันธุ์  ดอกเหมย กล้วยไม้ ไผ่ เบญจมาศ และดอกไม้อีกหลายหลากชนิด  ทั้งยังมีของมงคล ๘ ชนิด  โป๊ยเซียน  ฮกลงซิ่ว  เป็นต้น  ลายต่างๆที่กล่าวมานี้ล้วนเป็นลายที่มักใช้บ่อยๆ  ซึ่งมีสีสันสดใสซับซ้อน  ลวดลายสลักเสลาอย่างละเอียด  มีลวดลายหลายชั้นลดหลั่นกันมากมาย

补子

清道光刺绣十二章龙袍料及十二章纹样特写

(维也纳奥地利国家博物馆藏)

 

error: Content is protected !!